Aan de koffietafel van Doniahiem

Het wordt buiten kouder, in de woonkamers stralen steeds meer kerstboomlichtjes en op de radio hoor je alleen nog maar kersthits. Het jaarlijkse feest waarop bij de geboorte van Jezus wordt stilgestaan, staat voor de deur. Vandaag de dag draait kerst vooral om de mooiste versieringen in en om het huis, feestelijke kerstoutfits en samen uitgebreid aan een prachtige kersttafel dineren en proosten. Vroeger was dit toch echt heel anders en was kerst een stuk eenvoudiger, minder uitbundig, maar het draaide toen ook om samenzijn, ondanks de bescheiden versieringen en kerstdiners. Voor de mensen in zorgcentrum Doniahiem in Sint Nicolaasga was kerst vroeger net zo speciaal en bijzonder als nu.

Kerstherinneringen ophalen aan de koffietafel bij Doniahiem
Tekst: Else Jelsma
Foto: Menno Dijkstra/bewerking Noordoost.nl

“Ik ha net sokke bysûndere krystdagen belibbe eartiids”, zegt één van de dames aan de koffietafel als hen wordt gevraagd naar hun kerst van vroeger. Toch begint ze te glunderen als ze het woord zondagsschool hoort. “O ja, dat wie sa prachtich.” Ze weet nog goed hoe daar de kerst voor haar was. “Ik wie in jier as njoggen. Alle sneinen gong ik dêr hinne, mar mei de krystdagen hiene we echt in krystfeest!”.

Zondagsschool was vroeger belangrijk voor de kinderen, aldus de dames, maar met kerst werd altijd extra uitgepakt. Aan tafel vertellen ze over de grote kachel, die midden in de kerk stond en het prachtige kerstverhaal dat toen werd verteld.

Een dame aan de andere kant van de koffietafel heeft ook prachtige herinneringen aan het kerstfeest en dan vooral de grote kerstboom, die voor in de kerk stond. “Yn dy beam sieten noch echte kearsen! En dan stie der in amer mei wetter neist de beam. En ek in stôk mei dêroan in spûns, foar it gefal dat de beam yn brân fleane soe. Sa koene se ek by de heechste kearskes komme.”
De andere dames aan tafel herkennen zich in de verhalen, maar ook één van de zorgmedewerkers deelt een herinnering die haar bij is gebleven. “Yn de beam yn de tsjerke hongen prachtige grutte krystballen. En wy hiene ek echte kearskes yn 'e beam. En ast dizze dan oanstekke mochst, dan wiest sa grutsk!

Wat vooral elke keer in de verhalen terugkomt, was de chocolade die ze kregen. En de ‘poeiermolke’. Ook de zorgmedewerkster aan tafel weet nog goed wat voor lekkers zij vroeger kregen. “En wy krigen yn tsjerke dan ek wol in sinesapel en ek in boekje fan W. G. van der Hulst”, vertelt ze met een grote glimlach, “En dy sinesappel wie dan hielendal foar mysels, dat fûn ik sa bysûnder.”
Als kind was het natuurlijk geweldig om iets zoets te krijgen, vooral als het echt voor jou alleen was, vertellen de dames aan tafel. Toch waren het ook de kerstverhalen die veel indruk maakten toen ze nog jong waren. “De prachtige krystferhalen dy 't ferteld waarden, de grutte krystbeam yn 'e tsjerke en de lytse sûkelaadsjes dy 't wy krigen, dat wie foar my echt krysttiid.”

Hulsttûken en kearskes yn stee fan in krystbeam en ljochtsjes

De kerstdagen van vroeger draaiden vooral om de bezoeken aan de kerk en ook wat lekkers krijgen van heit en mem. Maar een kerstboom versieren was bij geen enkel van de dames een traditie. Het was vroeger niet vanzelfsprekend dat er een boom met lichtjes, kerstballen en slingers in de kamer stond. De versiering in huis was eenvoudig, maar daarom niet minder mooi. Zo werden bij een van de vrouwen vroeger hulsttakken aan het huis opgehangen. “En dy waarden dan troch ús buorman knipt!”

De mevrouw tegenover haar vertelt hoe zij vroeger gebruik maakten van hele simpele, maar ook creatieve versiering. Ze weet nog goed hoe mem vroeger lichtjeshouders van een halve aardappel maakte. “Dan sniene we in ierappel troch de midden en dêrnei boarden we in gat oan de boppekant. In stikje krêppapier der om, in kears der yn en sa hiest in kearsehâlder.”.
Opeens schiet de vrouw iets te binnen. “Ien kear ha we in krystbeam hân, in hiele grutte. De beam stie yn it midden fan de keamer en wy sieten dêr dan mei elkoar omhinne. En dan krigen we poeiermolke mei ek noch wat lekkers. Wat wie dat moai.”

“Gewoan ierappels, griente, fleis, mar wol in pudding nei!”

,,We hiene echt de sneinse klean oan, mei gewoan sneins iten. Krysttiid wie dan ek foar ús in snein, mar dan twa dagen.” Dat is echt hoe de kerst was voor de koffiedrinkende dames aan tafel. van een groot kerstdiner was vroeger geen sprake. In deze tijd is het normaal dat je tijdens de kerstdagen met de hele familie aan een lange tafel zit waar een driegangendiner wordt geserveerd met de meest luxe gerechten en drankjes. Vroeger was het meest bijzondere eten tijdens de feestdagen een pudding als toetje.

,,Der waard wol ekstra omtinken oan it iten jûn. Wy krigen sop, in broadsje en dan as neigesetsje in pudding. Dat wie altyd feest!” Wat ook bij velen vroeger op de kersttafel stond, waren stoofpeertjes. En nog steeds wordt dit gerecht, ook bij het kerstdiner van zorgcentrum Doniahiem, geserveerd.

Vroeger was het allemaal wat minder uitbundig en vergeleken met nu heel simpel. “It wie foarhinne wol ekstra lekker en bysûnder, mar net sa lúks as hjoed-de-dei.” Toch waren de feestdagen vroeger niet minder bijzonder. Ondanks dat de oudere dames aan de tafel in Doniahiem in eerste instantie hun kerstdagen van vroeger geen bijzondere tijd vonden, zie je dat je de kerstherinneringen delen prachtige verhalen opleveren. En het was anders, eenvoudiger, maar niet minder speciaal. En een ding stond centraal: kerst was een tijd om bij elkaar te zijn. Iets wat nu ook nog steeds kenmerkend is voor de feestdagen: een feest van samenzijn.