,,Aksje. Net ôfwachtsje of oangrieme"
TJERKGAAST – Melkveehouders Jan (67) en Fokke (33) Miedema uit Tjerkgaast hebben in september vorig jaar hun land onder water gezet tegen de muizen. En daar plukken ze nu de vruchten van. Ondanks de droogte hebben ze al een vierde snede gras van het land gehaald. ,,It kostet gewoan kapitalen as jo net op ‘e tiid wat oan de mûzen dogge.”
Waar veel boeren nu besluiten om het land onder water te zetten, gingen de alarmbellen bij Fokke Miedema in september al af. De muizenactiviteit nam toe en het land was te droog. ,,It giet op ‘e kop ferkeard. We pompe wetter op it lân en dan sjogge we wol”, dacht hij. De maatregel had meteen effect. De scheuren in de knipkleigrond, volgens Jan Miedema racebanen voor de verplaatsing van muizen, trokken dicht. Bovendien was de grasgroei behoorlijk. Zo goed zelfs, dat er in november nog kon worden gekuild. ,,It bleau ferline jier fansels hiel lang droech. Kuile yn novimber ha we noch nea dien. It wie ek in wol in gok. Kinne jo noch wol op it lân ride, neidat it ûnder wetter stien hat? Mar it slagge en der siet ek noch hiel wat droegestof yn it gêrs foar de kei”, vertelt Jan Miedema.
De melkveemaatschap heeft een kunststof slang van maar liefst 300 meter aangeschaft om percelen onder water te zetten. ,,We pompe as we beweging yn it lân sjogge. Want as der in protte mûzen binne, dan sjogge jo ek in hiel soad kobben. Boppedat ha wy der op ien stik lân wol 45 earrebarren telt. In teken dat der mûzen sitte.” Fokke Miedema stelt, doordat ze in september al zijn begonnen, het nu vooral een kwestie van bijhouden is. ,,It blusse fan ‘e brânkearnen, sis mar.”
Jan en Fokke Miedema hoorden bij de eerste agrariërs, die hun percelen onder water zetten in de strijd tegen de veldmuizen. Bij de vorige plaag in 2014/2015 zijn de Tjerkgaasters echt wakker geschud. ,,Dêrfoar sieten der fansels wol mûzen, mar it hat nea in probleem west. En it lân besproeien ha we allinnich yn ‘e ekstreem droege simmer fan 1976 dien”, vertelt Jan Miedema, die dit jaar 45 jaar boer is.
,,Yn 2014 seach ik dat it gêrs op it lân tsjin de Sleattemermar dea gie. Der sieten skuorren yn ‘e grûn wêr ik in lears yn sette koe. Ik ha doe mar in tank fol wetter op it lân goait. Ik skrok fan al dy mûzen dy’t fuort sprongen. Dêrtroch gie it lân dus nei de Filistynen. We ha doe gelyk in pomp kocht”, blikt Fokke Miedema terug. De muizenbestrijding ging niet meteen van een leien dakje. ,,Jo moatte it ek lere fansels. Yn in waadpak ha we de sletten mei in amer ticht makke. Der siet in slange fan tweintich meter oan in pomp, mar dat wie fansels net lang genoch. Dus ha we rap in stik slang bykocht.”
Vader en zoon hebben het pompen nu in de smiezen. Met de aanschaf van een nieuwe slang gaat het allemaal nog sneller. ,,We ha fansels best in grut bedriuw. Dan moat der mear barre dan wat griemery.” De slang wordt op het hoogste punt in het perceel gelegd. In korte tijd staat het perceel onder water. De jonge muizen verzuipen, de volwassen dieren proberen te vluchten. ,,Dan hoopje fansels dat se troch de predatoaren opfretten wurde.”
,,In protte boeren binne wat benaud foar it ûnderwetter setten fan it lân. It docht bliken dat de fiedingsstoffen net fuortspiele. Ek it libben yn ‘e boaiem bliuwt yntakt, wylst it mei de droechte wol in klap krijt”, weet Jan Miedema. Als maatregel tegen de droogte en als middel in de bestrijding van muizen is het pompen van water een uitkomst. ,,Yn 2014 ha we fol gas pompt. We seagen it gêrs groeien. Op foto’s fanút de loft kinne jo goed sjen dat ús lân grien wie, wylst it by de buorlju troch de mûzen in brune heideflakte wurden wie. Dat bestjut foar sa’n bedriuw gewoan kapitalen ferlies. As jo it gêrs net fan it lân helje kinne, moatte jo foer oankeapje. Dat is ek net om ‘e nocht.”
Waar de Miedema’s in 2014 één van de eerste waren, heeft inmiddels de hele buurt een pomp. ,,We fjochtsje om it wetter”, lacht Fokke Miedema. Ondanks de droogte en een tekort is er voor de muizenbestrijding voorlopig voldoende water beschikbaar. De boeren stemmen onderling af wanneer ze uit de sloot pompen. Ook Wetterskip Fryslân werkt hard mee om buizen door te spoelen en watergangen te hekkelen. ,,Troch ús grutte slang kinne we ek streekrjocht út ‘e Sleattemermar of it Prinses Margrietkanaal pompe.”
Met de muizenplaag van 2014/2015 vers in het geheugen, lijken veel boeren zich nu pas te realiseren hoe ernstig de huidige situatie is. De muizen zijn weer in ongekende aantallen aanwezig en dat terwijl de grote piek vaak rond september is. ,,Eltsenien wie der wol wach foar, mar nettsjinsteande dat ha se dochs te lang wachtte mei it pompen. No rinne in hiel soad efter de feiten oan. Yn september wiene de signalen der al. Wy binne yn aksje kaam en dêr profitearje we no noch fan. Foer ha we noch nea oankocht. Dat komt by ús altiten fan it lân en mei de fjierde snee is oankeapjen ek no net nedich. Dat by ús it fertuten fan it pompen sa grut is, is in driuwfear om troch te gean.”
Boerderij Wollegaast
De boerderij van de familie Miedema in Tjerkgaast kent een bijzondere geschiedenis en wijkt af van andere agrarische bedrijven aan de Strjitwei. De ‘Wollegaast’ staat namelijk als enige gebouw niet haaks op de weg tussen Spannenburg en Woudsend. Vanwege de zon is de woning op het zuiden gepositioneerd. De naam ‘Wollegaast’ refereert aan de gelijknamige polder en het zelfstandige waterschap dat er van 1916 tot 1978 actief was. De boerderij is het resultaat van de eerste ruilverkaveling in Friesland ten gunste van de landbouwstructuur in de jaren zestig. Het pand werd door Provincie Friesland en Stoomvaart Maatschappij Nederland als belegging voor het pensioenfonds aangeschaft. Een plaquette met de Friese vlag en die van de SMN op de gevel is een herinnering aan de ontstaansgeschiedenis. Jan Miedema pachtte de boerderij van zijn ouders vanaf 1974, om het later te kopen. Inmiddels is zoon Fokke Miedema met zijn gezin in ‘Wollegaast’ getrokken. Jan Miedema woont samen met zijn vrouw in Harich, maar zijn vrijwel dagelijks op de boerderij te vinden en zitten bovendien nog samen in de maatschap met Fokke. De melkveehouderij telt 200 koeien, 150 stuks jongvee en 115 hectare land.
(Foto's: Noordoost.nl/Alex J. de Haan)
