Strune en streupe mei detektor
SINT NICOLAASGA – Hendrik Boonstra uit Sint Nicolaasga laat in een speciaal ingericht kamertje een keur aan bodemschatten zien. De collectie loopt uiteen van middeleeuwse munten tot kogels. Boonstra en vaste 'zoekmaat' Bertus Steneker gaan wekelijks met een detector het veld in. Op zoek naar een stukje historie. ,,Net de grutte dingen, mar de meast lytse ha faaks de measte wearde.”
De zoektocht naar bodemschatten begint een aantal dagen eerder. Tijden een ritje op de mountainbike of in de auto kijken Boonstra en Steneker naarstig om zich heen. ,,It leafst ha we fjilden yn de omjouwing fan wetter”, legt Bertus Steneker uit. Deze percelen hebben vaak een toplaag, die in de achttiende en negentiende eeuw is aangebracht. De grond werd met skûtsjes over het water aangevoerd en voor het ophogen van de graslanden gebruikt. ,,It is faaks fruchtbere terpgrûn of stêdsdrek, dy't hiel geskikt is foar de lânbou.” Boonstra vult zijn vriend aan. ,,Yn it ferline wurke de grûn foar de minsken as in bank. Weardefolle saken as mantelspjelden en ringen binne der sa yn te lâne kaam.”
Met het omploegen tot maïsland komen munten, loden vondsten en zilveren knopen uit een grijs verleden weer dicht aan de oppervlakte te liggen. Boonstra en Steneker gaan met detectoren op pad, die de kleinste stukjes metaal tot een diepte van veertig centimeter en zelfs grote stukken tot nog veel dieper waarnemen. ,,We sykje fan tefoaren altiten út fan hokker boer it lân is. We freegje earst tastimming. Doe't wy noch net safolle ûnderfining hiene, ha we wolris in lulke boer efter ús oan hân. Dat is fansels net de bedoeling. No helpje wy de lânbou ek, want kettingen wêr mei se yn 't ferline bollen mei yn bedwang halden, melkbusdeksels en hoefizers fiskje wy somtiden út de grûn. Dy wol in boer fansels net yn syn masine krije.”
Boonstra vond recentelijk nog twee gouden munten. Een solidus-munt uit de negende eeuw en een gulden uit 1492. Die heeft hij inmiddels verkocht. Bertus Steneker heeft een zilveren Romeinse munt van 190 na Christus in zijn collectie. ,,It bart folle faker. Yn Inglân helje sikers wolris fikingskatten út de grûn. De kans is hjir lytser”, vertelt Steneker. Als het duo pijpenkoppen in de grond vindt, weet het dat de grond waarschijnlijk veel meer bodemschatten heeft. ,,Dan ha we te dwaan mei ôffalgrûn dy't letter oanbracht is.”
Door hun ervaring weten de twee steeds beter wat ze uit de grond halen. Omdat ze beide lid zijn van het tijdschrift 'Coinhunter' en op internet op diverse fora actief zijn, weten ze zo van ieder bodemartikel bijna de achtergrond wel te achter halen. ,,Hiel soms witte we gewoan net wêr it foar tsjinne hat.” Bijzonder is dat je aan de bodemschatten ook een stukje dorpshistorie boven de grond haalt. Vlakbij het kanon van Sloten vonden de twee een kanonskogel. In de omgeving van Sint Nicolaasga komen vaak metalen voorwerpen boven de grond, die paardgerelateerd zijn of een roomse achtergrond hebben. ,,Sa as hilligenhangers.”
De passie zit voor de Sint Nyksters met name in het zoeken en vinden van het kleine spul uit de oudheid. ,,As jo in stikje goud of sulver fine, dan jout dat sa’n kick”, legt Hendrik Boonstra uit, ,,Der binne ek wol sikers dy’t sich spesifyk op bygelyks de Twadde Wrâldkriich rjochtsje. By Skarsterbrêge leit in wrâld oan kûgels en by De Ulesprong wie nei de oarloch in oefenplak foar de soldaten. Mar eins is der hjir yn Fryslân net sa’n hiele soad fochten. Hjir helje jo dêrom net sa rap in helm of wat oars út de grûn.”
Boonstra en Steneker – die vanaf jongs af aan al met z’n tweeën snoeken, fietsen en ‘op ‘e sneup binne’ - zoeken niet alleen in de weilanden naar bodemschatten. Als volleerde goudzoekers gaan ze in een waadpak en gewapend met een waterbestendige detector en zeef in het water op zoek naar mooie voorwerpen. Met name in Gaasterland levert dit regelmatig resultaat op. ,,Ja, wy binne echt struners en streupers wat dat oan belanget.” Ook de herinrichting van De Kade in Sint Nyk, praktisch in de achtertuin van de twee, was een mooie gelegenheid om met de detector op zoek te gaan naar bijzondere voorwerpen. ,,De Ald Feart is fansels ek dempt mei ôffalgrûn. Ik ha hjir ûnder oaren in gouden krúske fûn, wêr’t hout yn ferwurke is.”
Als de twee een voorwerp opgraven, dan gaat het mee in de speciale ‘vondstentas’. Met een pinpointer worden bodemvondsten in brokken grond gespot. Voor de echt vieze vondsten hebben de twee hun eigen schoonmaak-methodes. Boonstra heeft een draaibank op de kop getikt waar hij een groter item tussen kan zetten en al draaiend met afwasmiddel schoonmaakt. ,,Sa kaam der út in klomp grûn, dy’t we sûnder it apparaat miskien wol fuortgoaid hiene, samar in sulveren bûsmes”, vertelt Steneker, die zelf ook een vergelijkbaar apparaat heeft. Met een ultrasonar apparaatje wordt vaak de meest hardnekkige viezigheid van kleine zilveren voorwerpen als munten getrild. ,,Faaks is dat spul sa fragyl, dat it samar brekke kin.” Het poetsen om het voorwerp te laten blinken, is uit den boze. ,,Dan wurdt it minder wurdich. Wy lizze it faaks ien of twa dagen yn limoensop. Dan wurdt sulver sûkerskjin. Koper giet yn kola. Ynwêzen krije jo alles altiten wol skjin”, is de ervaring van Boonstra.
De twee zijn voorlopig nog niet uitgezocht. ,,It is wol wat skande dat der hieltiten mear minsken it lân yn gean, mar der binne noch safolle plakken wêr we noch nea socht ha. Boppedat komme der mei eltse bewurking fan de grûn ek wer oare saken oan de oerflakte.” Bertus Steneker haakt in op de opmerking van zijn ‘zoekmaat’. ,,Der is gewoan ek neat moaiers as yn ‘e natoer op paad te gean. We sjogge reeën, fûgels, neam mar op. En dan ek noch de rideling dy’t noch altiten oer de rêch giet as we wer in stikje sulver of goud út de grûn helje. Krekt as mei sport wurket dit hast as in ferslaving.”
Trouwring verloren in de tuin? Hendrik Boonstra en Bertus Steneker zoeken 'm graag voor u op!
(Foto's: De Zakenman)
