Op handen gedragen in Sint Nyk

SINT NICOLAASGA – Als baby van enkele maanden kreeg Hessel de Ree (53) uit Sint Nicolaasga een hersenvliesontsteking. Hij hield daar epilepsie en een verstandelijke beperking aan over. Nu zit hij sinds enkele jaren door de gevolgen van de zenuwziekte multiple sclerose (MS) vast aan een rolstoel. Zijn passie, het werken met koeien en hand-en-span-diensten verrichten op de boerderij, is onmogelijk geworden. Van eenzaamheid is gelukkig geen sprake. Zijn deur wordt namelijk platgelopen door familie en vrienden.

,,Kinsto oer reek?”, vraagt Hessel de Ree. Zijn zus Wilma pakt het potje met voorgedraaide sigaretten, steekt één aan en legt die tussen de lippen van haar broer. Een moment voor ontspanning. Een sigaretje is een van de weinige dingen waar Hessel nog volop van geniet. De Sint Nykster zit nu noodgedwongen in een elektrische rolstoel. Door de progressieve vorm van multiple sclerose kan hij niet veel meer. In zes jaren tijd is hij flink achteruitgegaan en afhankelijk van de hulp van anderen. Gelukkig wordt Hessel in zijn dorp op handen gedragen. Er komt altijd wel iemand langs voor een praatje, bakje koffie of een wandeling. ,,Best wol unyk dat Hessel hjir tusken de âlden wenje mei”, vertelt Wilma, ,,Lang hat hy noch by ús heit wenne, mar dat koe net langer. Hessel gie sa fluch efterút, it waard gewoan te swier. Yn Doniahiem ha se doe sein dat se him wol in plakje jaan woene. In unyk gefal en we mei ús leave Hear betankje dat it sa kin.”

De boerderij is een rode draad door het leven van Hessel. De kamer ligt vol met miniatuurkoeien en er hangen schilderijen. Bovendien hangt de muur vol met foto's van Hessel in overal aan het werk op de boerderij van Peet de Vries. ,,As jonkje fan seis wiene heit en mem him wolris kwyt, dan wie der yn it molkfabryk. Oant de lêste ritten sloech dy lytse donderstien de deksels fan de molkbussen ôf.” De inmiddels overleden 'oom' Peet introduceerde hem op de boerderij. Hessel lacht. ,,Nei in sigaarke begûn ik moarns mei in baarch, omke Peet die de oaren. Nei de kofje begûnen we mei de kei. Ik beseach de poaten en sjoe hokker kei droech stean moasten. Middeis helden we faaks gêrs fan it lân of rêden de boel wat op.”

Hessel was een belangrijke kracht op de boerderij, die later door Ronnie en Froukje de Vries werd overgenomen. Alle nummers van de koeien kende hij uit zijn hoofd. Het rijden op de trekker was een passie. Eén keer ging het mis toen hij samen met oom Peet de sloot in reed. Hessel begint te huilen. ,,Dat makket dochs neat út, Hessel”, sust Wilma, ,,Alles is goed kaam”. Ze legt uit dat het voorval zich tijdens onweer voordeed. ,,We soene nei hûs ta, doe't der in klap tonger foar myn gesicht lâns gie. Ik skrok wol sa”, vertelt Hessel. ,,It is allegearre goed kaam. En no kinne we der wol om leitsje, dochs Hessel?”, haakt Wilma in.

Ronnie en Froukje de Vries zijn nog altijd trouwe bezoekers. Ze waardeerden de inzet van de altijd loeisterke Hessel enorm. Toen hij 25 jaar op de boerderij aan het werk was, werd er ook een klein feestje georganiseerd. Ook veekoopman Herman Kruiper komt regelmatig in Doniahiem langs. Als Hessel niet op de boerderij aan het werk was, nam Kruiper hem mee naar de veehandel. Stipt op tijd stond de krachtpatser klaar om in de veewagen te stappen, bij de boeren langs of op weg naar Sneek of Leeuwarden. Af en toe een tik op het achterwerk om de koe de goede richting op te krijgen. De dieren lossen en vervolgens de auto schoonmaken. Hessel genoot volop en hij denkt nog steeds met genoegen terug aan die tijd.

De eerste verschijnselen van multiple sclerose openbaarden zich in 2007. Het lopen werd moeilijker en het fietsen steeds gevaarlijker. Hierdoor kon hij zijn werk in de groenvoorziening bij Empatec ook niet doorzetten. De neuroloog dacht in eerste instantie dat het een gevolg was van zijn epilepsie. ,,Wy ha der doe op oandrongen om troch te sykjen. In jier lang binne de dokters dwaande west. Hessel is fan top oant teannen ûndersocht”, blikt Wilma terug. Na een beenmergpunctie, waar een stukje merg vier weken op kweek werd gezet, werd de progressieve vorm van ms geconstateerd. ,,Dan stoart jo wrâld yn. Oan ms is neat te dwaan.”

Iedere middag komt mem, die in een aanleunwoning in de Scharleijen woont, met fruit langs. Beiden gaan dan een bakje koffie drinken in de recreatiezaal van Doniahiem. ,,Dat is wol in hinnehok”, grapt Hessel. Hij heeft inmiddels ook drie 'omkesizzers', die regelmatig langs komen. Al met al heeft hij genoeg te doen. Naast het vele bezoek gaat de Sint Nykster, als het weer het toelaat, graag met broer Jos bij het eerste elftal van voetbalvereniging Renado kijken. De bootreis van Doniahiem en de allegorische optocht zijn ieder jaar hoogtepunten. Zo nu en dan gaat Hessel met een aantal bewoners een dagje weg. Samen met zijn familie, vrienden en kennissen geniet hij van ieder moment dat ze nog met elkaar zijn.

Hessel vraagt zijn zus of die nog een sigaretje wil pakken. Inmiddels komt ook de verzorgster van Doniahiem binnen. ,,Wat de takomst bringt? Ik wit it net”, besluit hij licht emotioneel.

Foto's van boven naar beneden:
- Hessel de Ree is blij met plek in Doniahiem (Foto: De Zakenman)
- Trekkerrijden was een favoriet klusje
- Oom Peet kijkt toe als Hessel de poot van een koe bekijkt
- Een verzameling miniatuurkoeien illustreert Hessel zijn liefde voor de boerderij (Foto: De Zakenman)