Sint Nykster op pad met sledehond
SINT NICOLAASGA – Sint Nicolaasga is een bijzondere hond rijker: de Canadese Eskimohond Odin. De acht maanden oude pup is één van de acht van zijn soort in Nederland.
De Canadese Eskimohond is de derde husky van Rinus Jellesma (39). De Sint Nykster heeft tot een paar jaar geleden nog nooit een hond gehad. Waar veel mensen kiezen voor een typische huishond, wilde Jellesma wat anders. ,,Ik woe graach wat mei it bist dwaan lykas as mei de slide ride.” Hij was vastbesloten en kwam na lang onderzoek bij de Alaska-malamute uit. Een mooie rustige hond, die groot en sterk is.
Een jaar lang bereidde Jellesma zich voor voordat hij aan de hond met de naam Pirtuk werd gekoppeld. De match bleek een schot in de roos. Samen met zijn broer Roelof Jellesma bouwde hij een slee. Het duo vertrok naar het Duitse Winterberg om de slee-hondcombinatie te testen. ,,Trije of fjouwer rûntsjes ha wy riden. It wie prachtich om te dwaan. Ik kaam der wol efter dat ik yn’e snie en troch hichteferskil mear krêft nedich bin. Dat is folle swierder as gewoan troch de bosken op de autoped.” Kaya werd aan de roedel toegevoegd.
In Nederland traint Jellesma met een step. De honden rennen er voor. De Sint Nykster heeft beiden nodig om het gewicht te kunnen trekken bij grotere hoogteverschillen. Voor grotere sledes zijn nog meer honden nodig. Daarin zit een vaste opbouw. Vooraan in de rij lopen één of twee leidhonden. Daarachter lopen de swingdogs; dat zijn de leidhonden in opleiding. Daarachter komen de teamdogs; zij vormen motor van de slede. Het dichtst bij de menner zitten de zwaarste honden, de wheeldogs. ,,Kaya is in echte teamdog”, legt Jellesma uit. ,,It lieden past net by har. Dat die Pirtuk altyd.”
Pirtuk is eerder dit jaar aan kanker overleden. Het gemis is groot bij Jellesma, maar hij onderschatte het verdriet van hond Kaya. ,,Doe’t Pirtuk dea wie, ha ik him meinommen om Kaya in ôfskied te gunnen. Mar se woe der neat fan witte.” De dag na de crematie ging het mis met Kaya. De hond was diepongelukkig. Kaya bleef tijdens de wandelingen omkijken of Pirtuk wel meekwam. Thuis liep ze in onrust naar Pirtuk te zoeken. ,,Se wie der hielendal mei oan. Dat hie ik net tocht. Kaya is in einzelgänger. Ik hie just tocht dat ik Kaya allinnich koe hâlde. It plan wie om as Kaya dea is, dan pas twa nije hûn te nimmen. Dat soe ik folslein op ‘e nij mei in team begjinne.” Jellesma belde goede kennissen en fokker Paula Kroon en Bert-Jan Elfrink op met de vraag of hij weer op de lijst mocht. Hij wilde weer een Alaskan-malamute.
Elfrink stond in contact met de eigenaren van Odin, een Canadese Eskimohond, een ras met zijn oorsprong in het Noord-Amerikaans arctisch gebied. Zij hadden Odin op het oog, maar er bleek nog een Eskimohondteefje te zijn, dathun belangstelling had. ,,Bert belle my twa wiken nei it ferstjerren fan Pirtuk op, of in Eskimohûn wat foar my wie. Mar dat is it echte wurk en ik twifele of ik dat wol koe.” De fokker had er alle vertrouwen in. Daarbij past het ras goed bij Kaya, omdat er een leidhond bij moest. Een Eskimohond is een slim dier, dat zich op de baas richt. ,,Hy hat fan nature mear deselde kwaliteiten as Pirtuk. Dat joech de trochslach.”
De Canadese Eskimohond is een hond die graag hard werkt onder zware omstandigheden. Odin kan temperaturen tot veertig graden onder nul aan. Voor Kaya, een Alaska-Malamute, ligt die grens op ongeveer min twintig graden Celsius. Odin is nu zo’n dertig kilogram. Jellesma schat dat de hond over twee jaar bijna vijftig kilogram weegt. Hij is straks in staat om ongeveer zeventig tot tachtig kilo (bijna twee keer zijn eigen lichaamsgewicht) meer dan zeventig kilometer per dag te trekken.
Ondanks zijn grote trots en kracht is Odin speels en onderdanig. Achter huis daagt de jonge hond Kaya uit. De senior van bijna negen jaar is niet altijd van spelletjes gediend. Met een kleine corrigerende beet, zet ze Odin weer op zijn plek. Hij druipt af en zet zijn grote poten in de vensterbank om het interview binnenshuis gade te slaan.
Jellesma heeft Odin medio augustus uit Zweden opgehaald. De training wordt nu rustig aan opgebouwd. Dagelijks legt hij tien kilometer lopend met de honden af. Ze kunnen niet loslopen. Het jachtinstinct neemt dan de overhand. Katten, konijnen en vogels zijn in dat geval niet meer veilig. ,,Odin ha ik noch noait los hân. Dy is fierstente nijsgjirrich. Do komst as baas op dat momint op it twadde plak. Dan is it net fertrouwd.” Juist dat jachtinstict is nodig voor het slederijden. ,,It sliedzjen is mei de klup op jacht gean. Dat ynstinkt wolst net út de hûn helje.” Hetzelfde geldt voor het tegen de baas op springen en dan blijven staan. Daarmee bouwt hij kracht in de achterpoten op. Dat is belangrijk, omdat hij straks de step of slee moet trekken.
Jellesma vergelijkt het hebben van een husky met het houden van paarden. Volgens hem komt veel op hetzelfde neer. ,,It is in stikje training en fersoarging. Dat hast mei in hynder like goed.” Pirtuk en Kaya zijn door een fysiotherapeut bekeken. Odin krijgt voor het slederijden ook een keuring. ,,It is in yntensive akitiviteit. Dat wolst goed begeliede.”
Odin en Kaya zijn niet op snelheid gebouwd. Wedstrijden worden daarom niet gereden. Wel wil Jellesma graag meedoen met toertochten over meerdere dagen, in Duitsland en Zweden. ,,Ik ha it noch noait dien, mar in lange tocht mei de sliede yn Zweden liket mei echt prachtich. Dat is wol myn dream.”
Eskimohonden
De eerste registratie van de eerste Eskimohonden gaat vierduizend jaar terug met de eerste honden in het Noordpoolgebied. Het waren afstammelingen van de Amerikaanse wolf. Bij de nomaden (Inuit) trokken de dieren ‘s winters hun zware sleden. In de zomer werden ze bepakt en bezakt met rugzakken. In de lente werden ze ingezet om de ademgaten van zeehonden op te sporen en het gehele jaar door werd het kamp beschermd tegen de bedreiging van ijsberen. Het ‘werkpaard’ van het Noordpoolgebied bereikte in de jaren 1920 een populatie van rond 20.000. Door de komst van de sneeuwscooter en andere technologieën werden veel honden verstoten of afgemaakt. Het aantal Eskimohonden daalde tot minder dan 200 raszuivere honden. In de jaren ’60 zetten wetenschappers zich – net op tijd – voor het ras in. Wereldwijd zijn er op dit moment minder dan vierhonderd dieren met stamboom en tweemaal zoveel zonder papieren.
(Foto's: De Zakenman)
