,,Passy foar minsken mei beheining"
SINT NICOLAASGA – ,,As myn heit by de bewenners wie, seach ik in hiele oare man.” Irene Zonderland-Hakbijl is de dochter van Jan Hakbijl, de eerste directeur van Maeykehiem in Sint Nicolaasga. Volgens haar valt haar vader te typeren als een goede bestuurder van de oude stempel, die kon praten als Brugman. ,,Saaklik as dat nedich wie en tagelyk koest syn leafde foar minsken mei in beheining sjen. Yn drege perioden koe hy nachten wol wekker lizze. As hy soargen hie, seagen wy dat fuortendaliks.”
Zijn Franse auto pal voor de ingang geparkeerd, een sigaretje rokend en als uitstekend redenaar ook een man die ook landelijk een potje kon breken. Jan Hakbijl was de eerste directeur van Maeykehiem. Onder zijn leiding werd het kortverblijfhuis voor gehandicapte kinderen een zorgcomplex, waar de cliënten permanent woonden. Niet voor niets werd Hakbijl bij zijn afscheid na 23 jaar afscheid geridderd.
In de zoektocht naar een directeur kwamen de drie zorginstellingen, die het initiatief namen voor de oprichting van Maeykehiem, in het midden van het land uit. Jan Hakbijl had veel ervaring in de zware jeugdzorg, onder andere bij Den Engh in Den Dolder, een instelling voor jeugd met een ernstige gedragsstoornis of criminele achtergrond. Maeykehiem was volgens zijn dochter Irene Zonderland-Hakbijl een kans voor een prachtige volgende stap. ,,Wy kamen earst yn de bodewenning efter it gemeentehûs yn Langwar te wenjen. Wy sieten op skoalle op ‘e Noed by Jiskenhuzen. Eins wiene wy de earste ymport. Mar we ha it Frysk rap ûnder de knibbel krigen. Dat begûn al doe’t wy eltse moarn by bargeboer Fedde de Jong yn it buske sieten. Hy helle moarns de bern op. Fan efter by de Kûfurd troch Langwar. Der waard fansels allinnich mar Frysk yn it buske praten, en op skoalle ek in soad, dus koene we ús gau oanpasje.”
De 23 jaren bij Maeykehiem vormden de belangrijkste periode van het leven van Hakbijl, zo stelt zijn dochter. ,,Ik tink dat hy foar in soad minsken twa gesichten hie. Prinsipieel en soms rjochtlinich as it om saken gie, mar fol passy foar minsken mei in beheining.” Hakbijl heeft achter de schermen veel werk verzet. Hij was ook regelmatig in Den Haag om te vechten voor de toekomst van de gehandicaptenzorg. ,,Hieltiten dwaande om de polityk te bewurkjen om it sa goed mooglik foar minksen mei beheining foar inoar te kijgen. Dat wie foar de minsken net altiten hiel sichtber.”
Maeykehiem zat in de jaren tachtig in crisistijd. Het voortbestaan was in gevaar en dat greep Hakbijl aan. Toen het doel was bereikt om van kortverblijfhuis naar een inrichting te groeien , moest hij een korte periode gas terugnemen. ,,Hy is der doe efkes tusken út west. Fansels fernamen wy dat thús ek wol. Mannen lykas myn heit lieten yn dy tiid net gau emoasjes oan de bûtenwrâld sjen. It kin in iensame posysje wêze. Hy koe it goed fine mei dokter Haveman, dy’t as hûsdokter fan Sint Nyk ek ynstellingsdokter foar Maeykehiem wie. Haveman wie foar him wol in praatpeal.”
Hakbijl vond zijn rust in het kijken van sport, in schaken, vissen in de Ald Feart en de vakanties. Ook stond hij wel graag in de keuken, in het weekend kookte hij snert of stond hij vis te bakken. ,,Boppedat wiene myn âlders hiel gastfry. Sa wiene we hiel faak gastgesin foar Europa Kinderhulp, foar reedriders út Eastbloklannen, en ek mei de Ballonfeesten op ‘e Jouwer.”
,,Wy ha it altiid goed nei’t sin hân yn Sint Nyk, we fielden ús ek echt Sint Nyksters. Myn broers en ik prate sels Frysk mei inoar.” Naast het dorp had het gezin een band met Maeykehiem. Zo mocht Irene als dochter bij de officiële opening in 1970 een bloemetje van de plaatselijke bloemist aan prinses Margriet overhandigen. ,,Dat wie in hiele ear en fansels hiel spannend.” De kinderen Hakbijl waren vaak op terrein te vinden. ,,It wie fansels in moai boartersplak, ek mei de pony’s Domino en Pastor. De bewenners wiene ús freontsjes en freondintsjes. Ien kear moast dokter Haverman komme om‘t ien fan de bewenners my yn it ear biten hie, mar eins wie it altiten geweldich leuk.” Omdat de dienstwoning aan de Kempenaerlaan nog niet klaar was, heeft het gezin ongeveer zes weken in Maeykehiem gewoond. ,,Dat wie hiel bysûnder, sa’n enorm grut en leech hûs. Mei de karkes fan de keuken raceten we wolris troch de gangen.”
Het afscheid van Maeykehiem eind 1992 viel Jan Hakbijl zwaar, met name het afscheidsfeest met de bewoners. ,,Meneer Hakbijl, Meneer Hakbijl, Meneer Hakbijl. De rop fan de minsken waard hieltiten hurder doe’t hy it Parochiehûs ynstapte. Hy hat dêr mei in knoop yn it liif sitten. It wie genietsjen, mar hy fûn it ek swier.” Al een jaar voor het afscheid waren Jan en Bep Hakbijl naar de Weerribben verhuist. Daar kon hij iedere dag zijn hengeltje uitgooien, varen en genieten van de natuur. Daarnaast kregen ze tijd om langer op reis te gaan en gingen ze overwinteren in Spanje. Vier jaar na het afscheid in 1997 overleed Jan Hakbijl op 64-jarige leeftijd. Twintig jaar later is ook zijn vrouw Bep overleden. ,,Yn it lêste ier fan har libben ha we noch wolris werom sjoen. We kamen ta de konklúzje dat as heit sjen koe wat d’r no fan Maeykehiem wurden is, hy grutsk wêze soe.”
,,Us heit hat him altiten ynsetten foar wat no sa gewoan wurden is yn de sûnenssoarch en wat we ketensoarch neame. De Ljouwter Krante hie by syn ôfskied in moai sitaat fan him: ‘Verstandelijk gehandicapten zien als mensen met mogelijkheden’. Hy hie der dus wol fisy op.”
De achtergrondverhalen ter ere van het jubileum van Maeykehiem worden beschikbaar gesteld door Nota Smederij, Jumbo Altenburg, Autobedrijf Theo de Winter en R.S. Jonkman Administratiekantoor.
