Eigenwizen ferleare memmetaal
WINNIPEG (Ca) / SINT NICOLAASGA – ,,De gesellichheid yn 'e kroech”, dat is het enige in Nederland waar Iede Werkman (68) na 46 jaar met een klein beetje weemoed aan terug denkt. Hij is echter op z'n plek in het uitgestrekte natuurschoon van Canada. Hij woont nu bij zijn zoon en schoondochter in de bossen, zo'n veertig kilometer buiten de stad Winnipeg. ,,Wylde katten, in coyote, reeën en sa no en dan in bear”.
,,Do bist binnen in healjier wer werom”, zeiden veel mensen tegen Iede Werkman, toen hij op 22-jarige leeftijd besloot om naar Canada te gaan. ,,Ik wie der wol wis fan dat ik foar altiten Sint Nyk efter my litte soe”, vertelt Werkman. Hij is voor een aantal dagen terug in zijn geboorteplaats en in zijn geboortehuis aan de Lemmerweg nummer 53.
Een advertentie met de vraag naar vijftig metselaars in Winnipeg veranderde 46 jaar geleden zijn leven. ,,Ik hie myn nocht hjir yn Nederlân”. Werkman droomde van het leven dat zijn oom Jan in Canada had. De Sint Nykster avonturier kwam uiteindelijk niet door de medische keuring, maar dat weerhield hem niet om toch naar Canada te vertrekken. Hij ging daar onder sponsorship van de Sint Nykster familie Wind wonen. ,,Yn dy tiid moasten jo in jier by de famylje fan it sponsorship bliuwe.”
Veel heeft Werkman aan Marten Wind te danken. Bijvoorbeeld zijn eerste baantje met het kappen van bomen. ,,Hurd wurkje. Dei yn, dei út.” Nadat het jaar voorbij was, vond hij werk bij een kleine fabriek, die materialen aan juweliers levert. 's Avonds verdiende hij bovendien bij als ober. ,,Yn in restaurant wêr't jo ite koene, mar fierder allinnich bier skonken waard. Boppedat mochten der ek allinnich mar mânlju komme.”
De loopbaan van Werkman kreeg een vervolg met het vervoeren van zand op een kiepwagen. ,,Oant ik dy kapot ried. Ik moast útwike yn 'e berm foar in oare frachtwein dy't op myn rydhelte kaam. Mei de sânauto makke ik in slach oer de kop. Ik kaam yn 'e syktewet, mar eins siet ik deselfde middei alwer yn 'e auto.” Werkman kreeg vervolgens een aanbod om de schoonouders van de zoon van Marten Wind te vervoeren, dat bracht hem al snel in de buurt van zijn eigenlijke eindbestemming, 'ome Jan' in Winnipeg. Daar heeft hij een poos gewoond. Via de bewakingsdienst van het provinciaal bestuur kreeg hij een baan op kantoor. ,,Myn earste kantoarbaan. Ik moast papierwurk dwaan en post rûnbringe”.
In de overheidsgebouwen ontstond de liefde voor een meisje, dat uiteindelijk ook zo'n vrouw werd. ,,It wie in grutte ferrassing doe't myn âlden yn Canada kamen. Myn mem frege wa de frou wie dy't neist mei stie. Dat is jo skoandochter, mem”, glimlacht Werkman. In 1974 maakte ze in Nederland kennis met de rest van de familie. Zijn vrouw genoot van Sint Nicolaasga en de omgeving. Samen bezochten ze Nederland drie keer. Uiteindelijk overleed zijn Canadese vrouw tien jaar geleden, na een huwelijk van 32,5 jaar, waar twee zonen uit voort zijn gekomen.
Werkman stopte met zijn baan bij de overheid en ging naar een organisatie, die zich het beste laat vergelijken met het Nederlandse Groene Kruis. Hij onderhield onder andere zuurstofmachines, voor longpatiënten die het ziekenhuis mochten verlaten. Dat hield hij uiteindelijk dertig jaar vol, waarna Werkman voor een vervroegd pensioen koos. Ondertussen ging hij veel met ome Jan te vissen. Samen met zijn vrouw woonde hij altijd op een eenvoudige flat. ,,Jo moatte fan it libben genietsje. Ik stek myn jild leaver yn in moaie, goeie auto, dan yn in grutte wenning. De ôfstannen binnen hjir hiel grut fansels. It is foar in Fries net foar te stellen dat jo trije oeren ride moatte foar in bakje kofje by kunde. Dat is yn Kanada hiel gewoan. As jo de provinsje British Colombia útride wolle, binne jo twa dagen ûnderweis. Ik ha in soad mei myn frou reizge, yn sawol Kanada as Amearika. Geweldich”.
De Friese taal is Iede Werkman nooit verleerd, alhoewel een onvermijdelijk 'Noord-Amerikaans' accent wel hoorbaar is. ,,Allinnich eigenwizen ferleare de memmetaal”, vindt hij. ,,De Sint Nykster yn my giet boppedat nea fuort”, zegt hij, terwijl hij de hand symbolisch op zijn hart legt. ,,Ik lês altiten De Zakenman en oare lokale, regionale en lanlike kranten. Sa bliuw ik op de hichte wat der hjir allegear spilet.” Bovendien volgt hij zijn favoriete voetbalclub Feyenoord op de voet. ,,Ik ha no twa nasjonaliteiten, mar ik fiel my noch wol Nederlânder”.
De Sint Nykster om utens is dertien jaar geleden gestopt met werken. Stilzitten heeft hij nooit gedaan. Hij pleegt onderhoud aan een golfbaan in de zomer en in de winter doet hij hetzelfde met een curlingbaan. ,,En beide sporten spylje ik ek noch. Dêr belibje ik in soad wille oan.” Zijn zoon vroeg hem recentelijk om bij hem in te wonen. ,,Fantastysk dochs? Dat woene se graach, ik soe it sels nea freegje.” Af en toe keert Werkman terug naar Sint Nicolaasga. In december deed hij met z'n broers nog mee aan de Kerstwandeling. Toch wil hij weer snel naar Canada. ,,It kin gewoan net moaier. Ik ha gjin soargen. Fansels ha ik lok hân troch it sponsorship by de famylje Wind en by myn omke, mar ik wie oars ek wol nei Kanada gien”.
(Foto's: De Zakenman)
